Door Catherine Koster
‘De kunst van het gelukkige leven is vooral monitoren wat past er nou precies bij mij. Dat is niet alleen welke activiteiten, maar ook hoeveel. Meer is lang niet altijd beter. Het is belangrijk om uit te vinden waar jouw optimum ligt.’ – Ruut Veenhoven.
Op de Erasmus Universtiteit in Rotterdam, spraken Derick Maarleveld en ik Ruut Veenhoven, dé geluksprofessor van de wereld en verbonden aan The Erasmus Happiness Econnomics Research Organization (EHERO).
Volgens Ruut is betrokkenheid dat mensen geïnteresseerd zijn in het werk. Soms in het werk als zodanig maar soms in het doel van het werk. Dat laatste is prettig: prettig voor de baas en prettig voor de medewerkers. Tenminste als de betrokkenheid niet al te betrokken wordt. Dan gaat het werk-privé-balans scheef. Zoals met alle goede dingen, ook van het goede kan er soms teveel zijn.
Geluk maakt creatief
Een van de effecten van geluk is dat het perceptie verbreedt. Als je je lekker voelt dan is dat het signaal van moeder natuur: het gaat goed met je. Je kunt dit vergelijken met een machine, waar je rode en groene lampjes hebt. Als het groene lampje brandt, betekent dat de meeste functies goed gaan. Het rode lampje geeft aan dat er iets mis is. Als je je onprettig voelt, dan correspondeert dat met het rode lampje en vaak weet je niet waarom je je onprettig voelt. Dat rode lampje vertelt je niet of je nou een probleem hebt of dat er wrijving is. Wanneer er iets mis is, dan verengt de perceptie zich: je gaat op zoek naar wat er mis is. Dan kijk je meer naar je eigen navel dan naar de buitenwereld. Dat effect is in verschillende experimenten aangetoond. Dus wanneer mensen zich prettig voelen, verbreedt de perceptie zich. Dat zorgt ervoor dat ze ook beter zien wat er in andere mensen omgaat. De geest wordt wat losser. Ze zijn ook creatiever. Andersom, mensen die depressief zijn, zien minder goed wat er om hun heen gebeurt. Ze kunnen misschien beter depressie in andere herkennen maar andere emotionele signalen zien ze niet zo goed.
Dus, mensen die zich gelukkig voelen, hebben een bredere kijk en ruimte voor creativiteit. Daarnaast hebben die mensen betere marges voor sociabiliteit en zijn eerder geneigd om te gaan ondernemen.Gelukkige mensen op het werk hebben grotere kans om zich betrokken te voelen bij het werk. Dat klinkt aantrekkelijk, maar er is ook een keerzijde. Wanneer je je heel erg prettig voelt, is de kans groter dat je riskante dingen gaat doen. Dan raak je overmoedig. Het geeft weer aan dat zelf aan het goede van geluk kun je teveel hebben.
Vermogens gebruiken leidt tot productiviteit
Het ligt voor de hand dat mensen gelukkig zijn als ze vooral lekker bezig zijn. Dat is één van de universele menselijke behoeften. Maslow noemde het zelfactualisering. Zelf vindt Ruut het woord van Freud functionslust eigenlijk nog beter. Bij zelfactualisering denk je aan heel hoge dingen, maar functionslust, dat kan ook een potje voetballen zijn. Dat is je vermogens gebruiken. Als je lekker bezig bent dan voel je je meestal ook lekkerder. Gallup claimt dat wanneer je betrokken bent, je niet alleen gelukkiger wordt, maar dat je ook productiever bent. Dit ondersteunt Ruut. “Daar is veel onderzoek naar, dat gelukkige mensen productiever zijn. Dat wil niet zeggen dat dat in alle taken even sterk is. Iemand op de boekhouding hoeft niet per se erg gelukkig zijn. Misschien is een chagrijnige boekhouder in zijn vak wel beter. Maar in de beroepen waarin energie, sociabiliteit en creativiteit belangrijk zijn, daar is geluk functioneel.”
Zelfanalyse en GeluksWijzer
Hun online tool, de GeluksWijzer maakt deel uit van een grootschalig en langlopend wetenschappelijk onderzoek naar geluk. Mensen leren zichzelf niet alleen monitoren maar leren ook wat voor hen haalbaar is. Het meten van geluk is vrij eenvoudig, want ze vragen aan mensen ‘hoe gelukkig ben je?’. Voor de GeluksWijzer kun je je aanmelden en eens in de maand ontvang je een e-mail met de vraag ‘hoe gaat het met je?’. Je vult in: vandaag voel ik mij, bijvoorbeeld, een zeven en de afgelopen maand was dat minder, een zesje. De volgende vraag is dan: zat er meer in? Dat is stap één. Dat is vrij makkelijk en kost een paar minuten. Bij stap twee vraagt dat meer tijd, want dat is het geluksdagboek. Dat is een internetapplicatie van de dagreconstructie methode.
Daniel Kahneman, de psycholoog die de Nobelprijs voor economie won, zegt dat je vooral moet kijken naar naar ervaren nut bij een aankoop, dus niet naar verwacht nut. Evaren nut meet je voor een deel met experience sampling, in dit geval met een mobiele telefoon: hoe voel je je nu? Als je dat de hele dag gaat doen, dan is dat omslachtig. Toen bedacht hij het geluksdagboek, dat gaat over gisteren. Het idee is dat je mensen moet vragen naar hun geluksgevoel op het moment dat ze het nog kunnen navoelen. Wat blijkt, mensen die een dagboek invullen worden gemiddeld degelijk een tikje gelukkiger. Het heeft effect. De verklaring is dat wanneer je beter geïnformeerd bent over hoe je je zelf voelt en beter ziet wat de reële mogelijkheden zijn, dat je dus beter geïnformeerde levenskeuzes maakt.
Inzicht leidt tot betere keuzes
Uitgaande van het causaal verband hierboven, kun je mensen bewuster maken van hoeveel plezier ze hebben in datgene waarmee ze bezig zijn. Dat zou gemiddeld leiden tot een hoog geluksgevoel en tot een grotere betrokkenheid. De keerzijde is dat een aantal mensen tot een conclusie kunnen komen dat ze eigenlijk niet gelukkig zijn in hun werk en dat ze bijvoorbeeld veel beter tot hun recht komen op het voetbalveld. Wat een positieve keuze is voor die mensen. Bij de GeluksWijzer is het verschaffen van inzicht primair. Met name het geluksdagboek is het meest effectief. Dus zelfanalyse, dat is jezelf monitoren, draagt bij aan meer geluk of meer betrokkenheid op de werkvloer.
Zingeving
Zingeving is gerelateerd aan geluk, maar is niet hetzelfde. Want je kunt een zeer zinvol leven leiden door jezelf helemaal weg te cijferen. Over het algemeen hangen ze wel samen. Als je het gevoel hebt dat jouw leven iets betekent, meer dan voor jezelf alleen. Dat is op zichzelf een prettig gevoel en dat is iets wat je ook in beweging houdt. Dat is als zodanig goed voor de medewerker en als de zingeving ook spoort met dat van de organisatie. Zingeving is de motivator om aan de gang te blijven en lekker bezig te zijn. Als je het alleen voor het geld doet, dan zul je minder plezier in je werk hebben.
De kunst van leiding geven is om die zingeving te versterken. Dat versterk je niet alleen door te roepen, maar ook door aannemelijk te maken dat het doel de moeite waard is. Dat is niet altijd voor elk product even makkelijk.
Voorwaarden voor geluk
Samenvattend, voorwaarden voor geluk die bijdragen aan het vergroten van medewerkersbetrokkenheid zijn:
Conclusie: de kunst van het gelukkige leven is vooral monitoren waar je goed in bent en wat er precies bij je past. Dat is niet alleen onderzoeken welke activiteiten, maar ook hoeveel. Bepaalde mate van geluk of betrokkenheid is goed en is zelfs gezond. Minder en teveel is niet goed. Meer is lang niet altijd beter en de kunst is juist om uit te vinden waar het optimum ligt.
Praktische tip: neem aan het eind van elke week de tijd om na te gaan hoe je week is gegaan: wat ging er goed, welke kwaliteiten van jezelf heb je kunnen inzetten? Hoeveel van die activiteiten zijn er geweest? En tot slot: hoe gelukkig voel je je?
Ruut Veenhoven